Ο χαρακτήρας είναι ο πυρήνας του ατόμου. Είναι ο καθρέφτης των σχέσεων του κάθε ανθρώπου με τον έξω κόσμο. Εμπεριέχει τα χαρακτηριστικά χωρίς να είναι το άθροισμα τους αλλά η μοναδική για κάθε άνθρωπο οργάνωση τους. Είναι η υπογραφή του κάθε ατόμου. Ο τρόπος του να το γνωρίζουμε χωρίς να χρειάζεται κάθε φορά να μας συστήνεται.
Χαρακτήρας και προσωπικότητα.
Η προσωπικότητα είναι το πρόσωπο στο σύνολο του, ενώ ο χαρακτήρας αφορά ορισμένους τομείς, που υφαίνονται και οργανώνονται από την αρχή της ζωής. Με βάση αυτή τη διάκριση ο χαρακτήρας εμφανίζει εξαιρετική σταθερότητα και τα στοιχεία του δεν αλλάζουν ούτε μεταβάλλονται. Η προσωπικότητα εξελίσσεται ενώ ο χαρακτήρας αποτελεί τη βάση της εξέλιξης. Όσα συμβαίνουν τον αγγίζουν αλλά πολύ δύσκολα τον κινούν. Η ακινησία είναι ένα χαρακτηριστικό του χαρακτήρα.
Χαρακτήρας και εαυτός.
Ο χαρακτήρας συνιστά το μηχανισμό, που ενώνει τον ψυχισμό. Είναι το κέντρο που οι ψυχικές λειτουργίες διεκπεραιώνονται και επισυμβαίνουν. Ο εαυτός αφορά το ψυχικό αποτύπωμα των σχέσεων με τα σημαντικά πρόσωπα στη πορεία της ζωής. Με τον εαυτό βρισκόμαστε σε διάλογο, τον αναγνωρίζουμε. Είναι η εσωτερική αίσθηση, που διαθέτει το κάθε πρόσωπο για τον τρόπο που πορεύεται στη ζωή του. Ο εαυτός αφορά την αντίληψη του χαρακτήρα και της προσωπικότητας στο σύνολο τους. Περικλείει την υποκειμενική αίσθηση της ολότητας και της εσωτερικότητας, αλλά και τη βαθειά πεποίθηση ότι είμαστε μοναδικοί, ο καθένας για τον εαυτό του.
Χαρακτήρας και επιλογές.
Κάθε ανθρώπινη ενέργεια είναι μια επιλογή. Οι επιλογές αθροίζονται και πολλές φορές παράγουν αποτελέσματα , αθέλητα και ξένα προς το πρόσωπο που νομίζει ότι επιλέγει. Η τύχη παίζει και σε αυτό το πεδίο το παιχνίδι της. Πολλοί παράγοντες επηρεάζουν τις επιλογές του ατόμου και το παρελθόν διαπλέκεται πάντα στις επιλογές του παρόντος. Τα ερωτήματα πολλά αλλά οι απαντήσεις αφορούν την επιτυχία των επιλογών. Πόση ικανοποίηση παίρνουμε από τον εξωτερικό κόσμο και πόση από τον εαυτό μας; Πόσο επιθυμούμε να είμαστε ανεξάρτητοι από τον εξωτερικό κόσμο; Πόσο έτοιμοι είμαστε για να αλλάξουμε τη μικρή γωνιά μας στο κόσμο , ώστε να λαμβάνουμε την ευχαρίστηση που επιδιώκουμε; Τα παραπάνω ερωτήματα είναι οι επιλογές ζωής, στις οποίες ο χαρακτήρας διαδραματίζει αποφασιστικό ρόλο ανεξάρτητα από τις συνθήκες της πραγματικότητας , που μας περιβάλλει.
Χαρακτήρας και ευτυχία.
Υπάρχουν άνθρωποι, που ενώ έχουν όλες τις προϋποθέσεις να είναι ευτυχισμένοι ζουν μίζερα και δυστυχισμένα. Δεν ανακαλύπτουν την ευχαρίστηση, δεν βρίσκουν το νόημα και τη σημασία στις σχέσεις και στις πράξεις τους. Αντιμετωπίζουν με τον ίδιο τρόπο συνεχώς τα ίδια προβλήματα , και ισχυρίζονται ότι τους κυνηγά η ατυχία. Κατηγορούν τη μοίρα τους από την οποία αισθάνονται ότι δεν μπορούν να ξεφύγουν. Τελικά καταλήγουν να ζουν μια ξένη ζωή, που δεν αναγνωρίζουν σαν δική τους , γιατί έτσι ησυχάζουν και αποφεύγουν να αντιμετωπίσουν τις ίδιες τις επιλογές τους. Η μοίρα θα μπορούσε να είναι η άλλη λέξη για το χαρακτήρα. Εάν η δυστυχία είναι ασυνείδητα το ζητούμενο, η ευτυχία είναι αποκλεισμένη δεν θα συναντήσει ποτέ το πρόσωπο που επιμένει να επιλέγει τη δυστυχία. Για να αλλάξει ο άνθρωπος τις επιλογές του επιβάλλεται να έρθει αντιμέτωπος με τις εσωτερικές συγκρούσεις. Τότε το αποτέλεσμα των επιλογών μπορεί να είναι μια νέα αρμονία ανάμεσα στο χαρακτήρα και το περιβάλλον και η επιτυχία, η αγάπη και η εργασία να δώσουν χώρο στη προσωπική δημιουργικότητα.
Χαρακτήρας και ψυχοθεραπεία.
Η ψυχοθεραπεία υποστηρίζει την αλλαγή που επιθυμεί το κάθε άτομο να επισυμβεί στη ζωή του. Στο περιβάλλον, που υπηρετείται από την ψυχοθεραπευτική σχέση, το πρόσωπο μπορεί να είναι ο εαυτός του και να συναντήσει την προσωπική του ιστορία μέσα από μια νέα αφήγηση χωρίς αμυντικές παραλείψεις και διαγραφές. Του παρέχεται ένας χώρος και χρόνος νέας αφήγησης. Μέσα από τη διαδικασία της ψυχοθεραπείας το άτομο μπορεί να αναλάβει την ευθύνη των επιλογών του αφού συναντηθεί με ορισμένες πλευρές του, που έχει απαρνηθεί. Οι εμπειρίες που είναι δυσάρεστες ξεφεύγουν από τη συνείδηση χωρίς τη συνειδητοποίηση ,ότι πολλές φορές επαναλαμβάνονται ατέρμονα για να σταματήσουν να είναι απειλητικές .
Η αποκάλυψη του νοήματος μιας συμπεριφοράς ή ενός χαρακτηριστικού που επεμβαίνει στη ζωή και οδηγεί σε ατελείωτες επαναλήψεις, μπορεί να βοηθήσει το άτομο να δει ένα διαφορετικό τέλος. Δεν δίνεται νόημα σε κάτι, όταν το τέλος δεν είναι οριστικό. Όταν το βίωμα δεν γίνεται οριστικά παρελθόν μέσα από τη λύση της σύγκρουσης. Τότε μόνο το άτομο μπορεί να πενθήσει για τις ατυχείς επιλογές και να γίνουν αυτές τμήμα ενός παρελθόντος οριστικά περασμένου . Αυτό γίνεται όταν αναγνωρίσουμε ότι δεν είμαστε παντοδύναμοι και ότι διαθέτουμε τουλάχιστον την ικανότητα να κατασκευάζουμε μια νέα, πλουσιότερη πραγματικότητα με νόημα. Το τελικό ζητούμενο της ψυχοθεραπείας είναι να γίνει ο χαρακτήρας πιο εύπλαστος και το άτομο να συναντήσει τον εαυτό ακέραιο χωρίς τις αρνήσεις , που εξουσιάζουν.
Αλλάζει ο χαρακτήρας;
Ο χαρακτήρας είναι ένα έργο ζωής με πρωταγωνιστές εμάς τους ίδιους. Τα υλικά που υφαίνονται είναι οι σχέσεις , οι εμπειρίες μας, οι αντιλήψεις και οι αξίες μας. Μπορούμε να ξαναγράψουμε την ιστορία μας; Μπορούμε να ξαναγίνουμε πρωταγωνιστές και όχι θεατές;
Δύσκολο. Αλλά και η αυτογνωσία δεν ήταν ποτέ εύκολη. Είναι η γνώση της ζωής μας. Καμιά φορά μία νέα γνώση μπορεί να μας κάνει να γράψουμε ένα διαφορετικό τέλος.
Βιβλιογραφία :
James Hillman . (2014). Η δύναμη του χαρακτήρα και η ατέρμονη διάρκεια της ζωής. Αθήνα: Εκδόσεις Κέλευθος.
Michael Parsons. (2008). Το περιστέρι που επιστρέφει, το περιστέρι που εξαφανίζεται. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις UNIVERSITY STUDIO PRESS.
Σωτήρης Μανωλόπουλος. (2012). Για τον χαρακτήρα. Αθήνα: Εκδόσεις ΜΕΤΑ.