Η ιστορία
Η Μαριάνθη ήταν τριάντα πέντε χρονών, όταν γνωριστήκαμε. Μια γυναίκα ψηλή, λεπτή με ιδιαίτερη φροντίδα για το ντύσιμο της. Πρόσεχε την παραμικρή λεπτομέρεια, με μια φροντίδα σχεδόν φυσική. Ήταν το κουστούμι της για να κρύβεται και να αποκαλύπτεται, όπως η ίδια είπε. Δεν υπήρχε αυθορμητισμός ούτε στη συμπεριφορά, ούτε στο λόγο. Η Μαριάνθη έκρυβε και έδειχνε ταυτόχρονα. Στη πρώτη συνεδρία διηγείτο τη ζωή της με λεπτομέρειες γεγονότων και έμενε σε αυτά σαν να έκανε δημοσιογραφικό ρεπορτάζ, (όπως μένει η δημοσιογραφία). Της είπα ότι το συναίσθημα απουσιάζει. Δεν το κατάλαβε. < Βεβαίως και υπάρχει συναίσθημα. Και μόνη η διήγηση με κάνει να πονάω> μου είπε. Η ροή των γεγονότων όμως ήταν μια ταινία, που παρακολουθούσαμε μαζί στην οθόνη. Αφορούσε ‘’άλλους’’, που η Μαριάνθη συνάντησε στη ζωή της. Οι ‘’άλλοι’’ ήταν οι γονείς, οι συγγενείς της και τα αδέλφια της. Ακόμα και ο άντρας της ήταν ένας από αυτούς τους “άλλους”, που η Μαριάνθη συνάντησε και την ερωτεύτηκε.
Η Μαριάνθη υπήρχε ως παρατηρητής στη ζωή της. Είχε κάνει σοβαρές σπουδές, αγαπούσε πολύ το διάβασμα και είχε μια επιτυχημένη καριέρα. Δεν ήταν όμως τίποτα από αυτά. Τα έκανε γιατί ήταν σωστό. Δεν λαχταρούσε τίποτα. Δεν έκανε σχέδια. Ζούσε στα σχέδια των ‘’άλλων’’. Καθρεφτιζόταν στη ζωή τους και αυτό της έφτανε. Ή μήπως όχι; Όταν τη ρώτησα γιατί αποφάσισε να αρχίσει ψυχοθεραπεία, δεν ήξερε. Ήξερε μόνον ότι είχε ένα καθημερινό βάρος. Ξυπνούσε και κοιμόταν με αυτό. Ανάβλυζε ένα παράπονο από μέσα της, ότι κανένας δεν ενδιαφερόταν για την ίδια. Ήταν μόνη της. Η μοναξιά δεν την τρόμαζε, αλλά έψαχνε να βρει την αιτία. Η Μαριάνθη είχε και δεν είχε αίτημα. Είχε και δεν είχε επιθυμίες. Όταν της το είπα, ήταν η πρώτη φορά που το συναίσθημα βγήκε στην επιφάνεια. Όσες φορές είχε επιθυμίες τιμωρήθηκε. Οι επιθυμίες της λοιδορήθηκαν και ποδοπατήθηκαν, αφήνοντας την πληγωμένη. Στην εφηβεία της σκεφτόταν λίγο τον θάνατο. <Θα ήταν μια ανακούφιση. Θα μπορούσα να δω από εκεί ψηλά αν η μητέρα μου με αγαπάει λιγάκι>. Τα λόγια δικά της.
Η Μαριάνθη δεν είχε εισπράξει την μητρική αγάπη χωρίς προϋποθέσεις. Αυτήν την αγάπη, που μόνον η μητέρα μας παρέχει, μόνον και μόνον γιατί υπάρχουμε, γιατί είμαστε τα παιδιά της, τίποτα άλλο. Η αγάπη της μητέρας της ήταν μια αγάπη ενηλίκων. Είχε ¨δούναι και λαβείν¨. Έλεγε σιωπηρά στην κόρη της: « Σε αγαπώ εφόσον έχεις ευθύνες. Εφόσον προσφέρεις στην οικογένεια. Εφόσον παίρνεις λίγα βάρη από εμένα». Και η Μαριάνθη έγινε έτσι μητέρα του εαυτού της. Έμαθε να την αγαπούν εφόσον προσφέρει. Την κάθε σχέση, την υπολόγιζε με το ζύγι της ευθύνης. ¨Είμαι υπεύθυνη, προσφέρω και άρα με αγαπούν¨, ήταν ο συλλογισμός της. Κάθε φορά, που κάποιος την αγαπούσε, δεν πίστευε ότι αγαπούσε την ίδια. Βιαζόταν να δείξει τις ικανότητες της, να πάρει ευθύνες, να ελαφρύνει τον άλλον, για να ησυχάσει, να αισθανθεί αγαπητή και επιθυμητή. Μέχρι την στιγμή που αυτό την εξάντλησε. Έβλεπε μπροστά την ζωή της χωρίς χαρά, χωρίς όνειρα. Τα δανεικά όνειρα δεν την ικανοποιούσαν πλέον. Και επιχείρησε να το ψάξει με αίτημα την αλλαγή.
Ευθύνη και ψυχοθεραπεία
Μια ψυχοθεραπεία ξεκινά πάντα με ένα αίτημα αλλαγής. Η ζωή δεν είναι ικανοποιητική, η χαρά δεν υπάρχει, οι ‘’Άλλοι’’ ή ο εαυτός μας δεν είναι αυτό που επιθυμούμε. Η ευθύνη είναι βασικό θέμα (ή συζήτηση ή ζητούμενο σε) κάθε συνεδρίας. Η επιθυμία συναντάται με το όριο της ευθύνης μας. Αλλά η ευθύνη είναι και υπαρξιακή. Ερχόμαστε στη ζωή τυχαία και καλούμαστε να ζήσουμε καλά. Το καλά είναι η επιθυμία μας. Ο σχεδιασμός είναι η ευθύνη μας. Ο σχεδιασμός ξεκινά από νωρίς. Η οικογένεια και το περιβάλλον οφείλουν να προσφέρουν αγάπη και αποδοχή. Αποδεχόμαστε τις δυνατότητες και τις ικανότητες των παιδιών, όπως είναι. Τα αποτρέπουμε από συμπεριφορές και δοξασίες, που είναι βλαβερές για τα ίδια και τροφοδοτούμε την ωρίμανσή τους με αγάπη. Εάν το περιβάλλον δεν ανταποκριθεί στο ρόλο του, είτε από επιλογή είτε από ανικανότητα, το άτομο δυσκολεύεται να αποδεχτεί τον εαυτό του. Ψάχνει τριγύρω για πρότυπα, αναζητεί αποδοχή και αγάπη, πολλές φορές θυσιάζοντας την επιθυμία του για χάρη κάποιου άλλου, που του παρέχει ασφάλεια. Απεμπολεί την ευθύνη και συμβιβάζεται.
Απαιτείται κόπος και ψυχικός πόνος για να αναγνωριστεί το αδιέξοδο. Είναι βασανιστικό να αναγνωρίσουμε σε κάποια στιγμή της ζωής μας, ότι ζήσαμε για τους ‘’Άλλους’’ και όχι για εμάς και να αναλάβουμε την ευθύνη. Μόνον με την αναγνώριση της δικής μας συμμετοχής μπορούμε να αλλάξουμε. Εάν κατηγορούμε τους άλλους, τότε οι άλλοι έχουν το κλειδί της αλλαγής. Εμείς υπαρξιακά δεν συμμετέχουμε. Η αναγνώριση της ευθύνης στο σχεδιασμό της ζωής μας μπορεί να επιφέρει μεγάλες και γόνιμες αλλαγές. Είναι η ελευθερία μας. Είναι οι επιλογές που μας ανήκουν και για τις οποίες λογοδοτούμε στον εαυτό μας. Δεν φορτωνόμαστε ευθύνες άλλων και αναγνωρίζουμε τα λάθη μας χωρίς ενοχή. Επιλέξαμε ελεύθερα, δεν παρασυρθήκαμε. Κοντά σε αυτά τα συναισθήματα υπάρχει πάντοτε απολογισμός, προβληματισμός και λύπη. Λυπόμαστε για τις προηγούμενες επιλογές μας και χρειάζεται με υπομονή να τις μελετήσουμε και να τις τιμήσουμε. Μόνον τότε η ευθύνη μας για τον εαυτό μας φτάνει την ελευθερία της ύπαρξης.
Η συνέχεια στην ιστορία της Μαριάνθης
Η Μαριάνθη άλλαξε. Βρήκε το κουράγιο να επιθυμήσει τις δικές της επιλογές. Να δυσαρεστήσει τους ‘’Άλλους’’ όταν χρειάστηκε χωρίς να απειλείται από την απόσυρση της αγάπης τους. Δεν ήταν εύκολο. Πολλές φορές θύμωνε και λυγούσε. Αλλά πάντα επανερχόταν. Η ανάγκη για αλλαγή ωρίμαζε και τα κατάφερε να βρει τη χαρά, χωρίς να πληγώσει τους σημαντικούς “ Άλλους’’ στη ζωή της. Σιγά αλλά σταθερά, έμαθε να ακολουθεί και να αναλαμβάνει τις δικές της ευθύνες και μόνον αυτές.
Η ευθύνη οδηγεί στην αυθεντικότητα
Ερχόμαστε στη ζωή χωρίς σκοπό και καλούμαστε ο καθένας προσωπικά να βρει κάποιον να υπηρετήσει. Διαμορφώνουμε τις αξίες μας και τα ιδανικά μας. Υπηρετώντας τις προσωπικές μας αξίες δίνουμε νόημα στη ζωή μας και σκοπό στην ύπαρξη μας. Συχνά κάνουμε λάθη. Τότε εξετάζουμε την ευθύνη μας. Εάν υπηρετούμε τις προσωπικές μας αξίες, τα λάθη μας τα κατανοούμε, τα ερμηνεύουμε, συγχωρούμε στον εαυτό μας και συνεχίζουμε. Η ευθύνη είναι πάντα στην επιλογή. Οι επιλογές μας είναι η ζωή μας. Είμαστε πάντα εμείς που δρούμε. Είμαστε πάντα εμείς που δημιουργούμε το νόημα για εμάς. Εάν υπηρετούμε τον βίο μας με ευθύνη είμαστε αυθεντικοί και η ζωή μας χαρίζεται.