Αίτια
Το διαζύγιο έχει πολλά και ποικίλα αίτια. Όσα και ένας γάμος. Η απόφαση ενός γάμου είναι η συνισταμένη πολλών παραγόντων. Ενέχει ερωτικό και σεξουαλικό στοιχείο παράλληλα με πολλαπλές αξιολογήσεις και δεσμεύσεις. Όλοι οι παράγοντες που οδηγούν στο γάμο κατά αντίστροφη πορεία οδηγούν σε ένα διαζύγιο με ορισμένες διακριτές διαφορές.
Η πρώτη μεγάλη διαφορά είναι ότι στον γάμο δεν αναρωτιόμαστε γιατί τον θέλουμε, απλώς παντρευόμαστε. Ο γάμος είναι μια κατάφαση, το διαζύγιο μια άρνηση. Στην άρνηση ερευνούμε πάντα τους λόγους. Ίσως γιατί μια άρνηση εμπλέκει περισσότερο τον άλλον από μια αποδοχή και κατάφαση.
Η δεύτερη μεγάλη διαφορά είναι ο χρονισμός. Στον γάμο οι επιθυμίες, οι βουλήσεις και οι αποφάσεις συγχρονίζονται. Οι σύντροφοι είναι μαζί και σχεδιάζουν την κοινή ζωή. Το διαζύγιο έχει μοναξιά. Ο καθένας για τον εαυτό του και συχνά ο ένας εναντίον του άλλου.
Η διαδρομή προς το διαζύγιο
Το διαζύγιο έχει διάρκεια. Δεν είναι στιγμιαίο. Είναι πολλές μικρές διαφορετικές επιλογές και λοξοδρομήσεις που αθροίζονται σε μεγάλα διαστήματα ίσως και από την αρχή της συντροφικότητας. Ο κοινός βίος και η καθημερινότητα κρύβουν αντιθέσεις και συμπεριφορές, που αν και ασήμαντες γίνονται ποσοτικά σημαντικές στον χρόνο, καμιά φορά ανυπόφορες και καταλυτικές.
Τι αφορά το διαζύγιο
Το διαζύγιο αφορά τους συντρόφους. Αιτούμαστε και λαμβάνουμε διαζύγιο από τον/την σύζυγο αλλά όχι από την οικογένεια. Δεν λαμβάνουμε διαζύγιο από τα παιδιά. Δεν ερωτούνται και δεν μπορούμε να χωρίσουμε από αυτά. Εάν ερωτηθούν είναι σφάλμα. Αναλαμβάνουν μια ευθύνη που δεν τους ανήκει. Η συμμετοχή στην απόφαση δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι δική τους. Διαφορετικά είναι εμπλεκόμενα και έτσι αναιρείται η μοναδικότητα της μητέρας και του πατέρα για κάθε παιδί.
Η ιστορία
Παντρεύτηκαν πριν είκοσι χρόνια. Οι λόγοι που οδήγησαν στο γάμο ισχύουν μόνον αναδρομικά και τους συλλογίζονται τώρα που είναι σε διάσταση. Ο Κώστας αγαπούσε το ωραίο. Το ωραίο το αναζητούσε στη ζωή του μέσα στην τέχνη και στις σχέσεις του. Η γυναίκα στη ζωή του ήταν το ωραίο, ήταν η σχέση που τον έδενε με την επιθυμία του. Στην αρχή της γνωριμίας τους αλλά και στα πρώτα χρόνια του γάμου τους προσπαθούσε να μυήσει την γυναίκα του στην ομορφιά, προσπαθούσε το ωραίο να το βάλει στη σχέση τους και να την κάνει να το δει και να το εκτιμήσει.
Η Κωνσταντίνα ήταν άνθρωπος πρακτικός. Είχε κάνει σπουδές, είχε μια στρωμένη καριέρα. Το ωραίο δεν το έψαχνε και δεν την απασχολούσε. Η τάξη και η πρακτικότητα, “το να γίνονται τα πράγματα σωστά” ήταν η επιθυμία της. Έπεισε τον άντρα της να γίνει έμπορος και χρηματοδότησε η ίδια μια “αληθινή δουλειά”. Ο Κώστας προσαρμόστηκε στις φιλοδοξίες της Κωνσταντίνας και η επιχείρηση πήγαινε καλά. Η επιχείρηση μόνον. Η συντροφική σχέση άρχισε να πλήττεται. Ο Κώστας έγινε οξύθυμος και στη παραμικρή ευκαιρία αμφισβητούσε τη σύζυγο του. Οι συγκρούσεις αυξάνονταν χρόνο με τον χρόνο και το χάσμα από ρυάκι έγινε λίμνη. Η επικοινωνία διακόπηκε και ο καθένας ακολουθούσε τον δρόμο του ή αλλιώς την επιθυμία του. Η διάσταση συντελέστηκε, εκκρεμούσε και εκκρεμεί το διαζύγιο.
Το διαζύγιο
Στην επιλογή του διαζυγίου διστάζουν. Είναι κάτι το οριστικό, είναι μια ομολογημένη αποτυχία. Καθυστερούν, κωλυσιεργούν, συλλογίζονται, αναρωτιούνται. Είναι η ώρα των αναδρομών και των επιλογών. Είναι η ώρα της ενοχοποίησης και του λογαριασμού. Η ώρα της εχθρικότητας και της αποστροφής. Το λάθος αναζητεί την θέση του και την ανακαλύπτει. Οι δύο σύζυγοι απομακρύνονται και απομυθοποιούνται. Μοναδική μέριμνα, ο σχεδιασμός για την αποδέσμευση, την απομάκρυνση. Καθένας μόνος του, καθένας στο σπίτι του. Αυτή είναι η σκληρή πραγματικότητα. Άδειες νύχτες και επίπονες ημέρες. Μέχρι την παρηγοριά. Αν και όταν βρεθεί. Τα παιδιά τους από χαρά της οικογένειας έγιναν πηγή διακανονισμού. Μια χρόνια δέσμευση και εκκρεμότητα για την επιμέλεια. Πιστεύουν ότι όταν όλα τακτοποιηθούν τα παιδιά θα ξαναπάρουν την θέση τους. Αγνοούν ότι η παλαιά θέση δεν υπάρχει πια. Μια νέα πρέπει να πάρει την θέση της.
Ο Κώστας και η Κωνσταντίνα είναι σε διάσταση πέντε χρόνια. Το διαζύγιο για αυτούς είναι ένα βήμα στο κενό. Δεν έχουν την δύναμη να πάρουν μια απόφαση. Δεν τολμούν να σχεδιάσουν την ζωή τους. Ίσως και να μην έχουν άλλη ζωή. Ίσως αυτό να είναι το καλύτερο με το οποίο μπορούν να ζήσουν. Ίσως μετά από όλα αυτά, ο γάμος τους να είναι η σοφή επιλογή τους και το διαζύγιο μια επιθυμία αόριστη. Χωρίς υλικότητα, χωρίς αύριο και μεθαύριο. Ίσως από την άλλη πλευρά χρειάζονται και άλλο χρόνο να αποδεχτούν πλήρως την διαίρεση τους. Μια κοινή ζωή, χωρίς κοινά σημεία.
Όλα αυτά όμως αναιρούνται από τον θυμό και την εχθρικότητα. Και οι δύο αισθάνονται προδομένοι, περισσότερο ο καθένας από τον εαυτό του. Διακρίνουν το αδιέξοδο. Αντέχεται η ζωή χωρίς χαρά; Αντέχεται η ζωή χωρίς συντροφικότητα; Υπάρχει λύση στην προσδοκία ή η προσδοκία πρέπει να εγκαταλειφτεί και να βασιλεύσει η λογική; Το χαμένο νόημα της σχέσης μπορεί να βρεθεί; Μπορεί να υπάρξει επανόρθωση;
Οι ψυχικές συγκρούσεις
Όταν οι αποφάσεις καθυστερούν ή αναβάλλονται υπάρχουν συγκρούσεις ανεπίλυτες. Διαφορετικά ο δρόμος θα ήταν ανοικτός. Στην ιστορία του Κώστα και της Κωνσταντίνας ο κάθε σύζυγος διαπραγματεύεται με τον δικό του τρόπο τις συγκρούσεις του. Στην τελική άρνηση ή κατάφαση ο καθένας είναι μόνος του. Δυσκολεύονται όμως να σχεδιάσουν το αύριο, γιατί από το σήμερα εξακολουθούν με κάποιο τρόπο να λαμβάνουν ικανοποίηση. Η χαρά είναι συναίσθημα συντροφικό, η ικανοποίηση είναι μοναχικό. Η ικανοποίηση μπορεί να βρίσκεται στην κοινή στέγη, στην εγγύτητα με τα παιδιά τους, στις κοινές αποφάσεις που εξακολουθούν να παίρνουν. Η ικανοποίηση μπορεί επιπλέον να αφορά την αποφυγή της μελλοντικής λύπης, που συνήθως ονομάζουμε φόβο.
Για τον Κώστα και την Κωνσταντίνα υπάρχει μια μέση οδός, που την επιλέγουν, χωρίς να την ονομάζουν. Η επιλογή αυτή είναι της διάστασης, που τους εξασφαλίζει ζωτικό χώρο, εκτονώνει τις βαθιές διαφορές τους και τους επιτρέπει μικρές αλλά ζωτικές ικανοποιήσεις.
Είναι και αυτός ένας δρόμος. Τον δημιούργησαν και τον ακολουθούν για όσο η ικανοποίηση από τον κοινό βίο κατορθώνει να εξουδετερώνει τον θυμό και την εχθρικότητα. Και ίσως, ίσως ο γάμος τους σε διάσταση να είναι η καλύτερη λύση. Η καλύτερη λύση από ένα οριστικό διαζύγιο. Αρκεί αν το ξέρουν να αποδιώξουν την ενοχή για την χαμένη απόφαση που δεν έλαβαν.
